قاسملوو، ڕێبەرێكی كوردستانیی‌و ئەخلاق تەوەر لە سیاسەتداوحدت قلی زادە پیرانجوق |
2014-07-10 22:38:00
    |
 و: سیروان مووساپوور
پێشەكی
25ساڵ لە تیرۆركرانی یەكێك لە دیارترین و شوێندانەرترین كەسایەتییەكانی مێژووی كوردستان و ئێران واتە دوكتۆر عەبدولڕەحمانی قاسملوو تێ‌دەپەڕێ. سەبارەت بە دوكتۆر قاسملوو وتارگەلی جۆراوجۆر بە زمانە جیاوازەكان لە هەڵسەنگاندن و تاوتوێكردنی ژیان، ئامانج و كارەكانی نووسراوە و دەنووسرێ، بەڵام لەم نێوەدا كەمتر كەسێك ئاماژەی بە یەكێك لە بەرچاوترین جیاوازییەكانی ئەو لەگەڵ ڕێبەرانی دیكەی بزووتنەوە ئازادیخوازییە هاوشێوەكان و تەنانەت جیاواز لەگەڵ بزووتنەوەی ئازادیخوازیی نەتەوەی كورد لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان كردووە. هەروەك لە ناونیشان وتارەكەش ڕا دیارە، ئەم جیاوازییە بەئەخلاقیی و ئەخلاق تەوەر بوونی قاسملوو لە سیاسەت و برەودان بەم پڕەنسیپە لەنێو بەدەنەی بزووتنەوەی ئازادیخوازیی كوردستان و تەنانەت بزووتنەوە ئازادیخوازییەكانی وڵاتانی دیكەیە. پێش باسكردنی ئەم بابەتە واباشترە بە كورتی ئاوڕ لە ژیانی پڕ لە هەوراز و نشێوی ناوبراو بدەینەوە:
قاسملوو كێ‌یە؟
عەبدولڕەحمانی قاسملوو لە شەوی یەڵدای ساڵی 1309 لە ئاوایی قاسملوو سەر بە شارستانی ورمێ چاوی بە ژیان هەڵێناوە. خوێندنی سەرەتایی و ئامادەیی لە شارەكانی ورمێ و تاران تەواو كردووە. سەردەمی لاوێتیی ئەو هاوكات بوو لەگەڵ دامەزرانی كۆماری كوردستان بەڕێبەرایەتیی قازی محەمەد لە مەهاباد. دامەزراندنی یەكیه‌تیی لاوانی دێموكراتی كوردستان لە ساڵی 1324 یەكەمین چالاكیی سیاسیی ناوبراو بوو. دوای ڕووخانی كۆماری كوردستان بۆ درێژەدانی خوێندن چوو بۆ تاران و لەوێشەوە ڕووی لە پاریس كرد. لەبەر چالاكییە سیاسییەكانی بە دژی شای ئێران ناچار كرا پاریس جێ‌بێڵێ و بۆ درێژەدانی خوێندن ڕووی لە پڕاگ كرد. لە ساڵی 1331 قاسملوو گەڕایەوە ئێران و دوای پێنج ساڵ چالاكیی سیاسی لە ئێران و بە تایبەت لە كوردستان گەڕایەوە چەكسڵۆواكیا و لە ساڵی 1341 توانی بڕوانامەی دوكتۆرا لە ڕشتەی زانستی ئابوور وەربگرێ و لە هەمان زانكۆدا دەستی بە وانەوتنەوە كرد. لە ساڵی 1349 لەگەڵ چەند كەس لە هاوڕێیانی بەرپرسایەتیی زیندووكردنەوەی ڕێكخراوەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی بە ئەستۆوە گرت. دواتر لە كۆنگرەی سێیەمی حیزب لە ساڵی 1350 وەك سكرتێری گشتیی حیزب هەڵبژێردرا و تا كاتی شەهیدبوونی لە 22ی پووشپەری ساڵی 1368 لەم پۆستەدا مایەوە.
قاسملوو، ڕێبەرێكی مرۆڤدۆست
لە وڵاتە جۆراوجۆرەكانی دنیا زۆر نەتەوە بۆ بەدەسهێنانی ئازادیی و دەستەبەركردنی مافەكانیان خەباتیان كردووە و دەكەن. هەموو ئەم بزووتنەوانە ڕێبەری تایبەت بە خۆیان هەبووە، بەڵام لەم نێوەدا كەمن ئەو ڕێبەرانەی كە وەك دوكتۆر قاسملوو هیچكات ئەخلاقیان فیدای بەرژەوەندییە تایبەتیی و تاكەكەسیی‌و تەنانەت گرووپییەكانیش نەكردبێ. بۆ سەلماندنی ئەم ئیددیعایە ئەوەندە بەسە كە ئاوڕێک لە ڕەفتاری قاسملوو لە سەردەمی شەڕی داسەپاوی ڕێژیم بەدژی خەڵكی كوردستان بكەین. قاسملوو تەنانەت ئەوكاتە كە ڕێژیمی ئێران هێرشی كردە سەر كوردستان، ئیزنی بەدكرداری و هەڵسوكەوتی نەشیاوی لەگەڵ دیلەكانی شەڕ بە پێشمەرگەكان نەدەدا. لەم بارەوە مەجید حەقی چالاكیی سیاسی لە چاوپێكەوتن لەگەڵ خاتوو سووسەن محەمەدخانی دەڵێ:" ئەو لە بارودۆخی شەڕیش‌دا لە هەوڵی بەرەوپێشبردنی بەها ئومانیستی‌و مرۆییه‌کان‌دا بوو و دژایەتی توندی لەگەا هەر چەشنە هەڵسوكەوتێكی نامرۆڤانە لەگەڵ دیلەكانی شەڕ و بێ‌ڕێزی بە تەرمی كوژراوانی شەڕ دەكرد." بە گێڕانەوە لە ژمارەیەك لەو سەربازانەی كە لەلایەن پێشمەرگەكانەوە بە دیل گیرابوون و بە بڕیاری قاسملوو ئەوانیان بە چەكی بێ‌فیشەك ئازاد دەكرد بۆ ئەوەی تەنانەت لە كاتی گەڕانەوەدا لەلایەن بەرپرسانیانەوە ئیزافە خزمەتیان بۆ لێ‌نەدرێ. چونكە قاسملوو باوەڕی بە پڕەنسیپی ئازادی و مافی مرۆڤ هەبوو و خەباتی نەتەوەی كوردیشی لەپێناو خزمەت بە مرۆڤایەتی و گەیشتنی كۆمەڵگەی ئێران بە بەها بەرزە مرۆییەكان دەزانی و لەم ڕێگەیەشدا هەموو چالاكییەكانی نەتەوەی كورد و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازیی كوردستانی لە چوارچێوەی بنەما سەرەكییەكانی مافی مرۆڤ و جاڕنامەكانی جیهانیی ڕێكخراوی نەتەوەكان دەزانی و ئەم خەباتەی بۆ گەیشتنی كۆمەڵگە بە مافە مرۆییەكان لێك دەدایەوە.
قاسملوو، ڕێبەری ڕیالیست (واقیع گرا)
قاسملوو ڕێبەرێكی ڕیالیست و جیهانبین بوو. ئەو هەرگیز بەپێی داخوازییە كەسییەكانی خۆی بڕیاری نەدەدا. بە ئاوڕدانەوەیەك لە هەڵوێستەكانی حیزبی دێموكرات لە سەردەمی ڕێبەڕایەتیی قاسملوودا، ئەم ڕاستییە بە ڕوونی دەردەكەوێ. لە ساڵی 1358 و لە ڕەوتی هەڵبژاردنەكان‌دا بۆ تەئیید و وەدەسهێنانی ڕەوایی بوونی كۆماری ئیسلامی، لە حاڵێكدا كە تەواوی حیزب و گرووپەكان، تەنانەت ئەو حیزبانەی كە بڕوایان بە سێكۆلاریزم هەبوو، بۆ پشكداربوون لە دەسەڵات دەنگیان بە كۆماری ئیسلامی دا، حیزبی دێموكرات بە ڕێبەرایەتیی قاسملوو بە هیچ جۆرێك ئامادەی لەژێرپێ‌نانی بەها دێموكراتییەكان نەبوو و بە لەبەرچاوگرتنی بنەمای ئەخلاق تەوەری ئەم هەڵبژاردنانەی بایكۆت كرد. چونكە قاسملوو بڕوای وابوو كە بەشداریی حیزبێك و ئەویش كۆماری ئیسلامی و هەبوونی یەك بژێرە، بەهیچ چەشنێك لەگەڵ بەها و بایەخەكانی كۆمەڵگەی دێموكرات ناگونجێ و بەم هۆیەشەوە حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بە ڕێبەریی قاسملوو ئەم هەڵبژاردنانەی تەحریم كرد.
قاسملوو، دژبەری بارمتەگرتن
ئەگەر بەپێی ڕوانگەیەكی واقیع بینانە و بەدوور لە دەمارگرژیی ڕەگەزیی ئێستاكە لە كەسایەتی قاسملوو و بڕیارێكی 35 ساڵ لەمەوبەری بڕوانین، كەسایەتی بەرچاو و ڕۆڵی گرینگ و سەرەكی ئەو بە باشی خۆی دەنوێنێ. لە كەش‌وهەوای سیاسی كە شۆڕشی جەماوەری بە دژی دیكتاتۆرێك سەركەوتنی بەدەست هێناوە و لەلایەن ڕێبەری ئەو شۆڕشە، واتە ئایەتوڵڵا خومەینی وڵاتانی ڕۆژئاوایی و بە تایبەت ئەمریكا بە "شەیتانی گەورە" دادەنرێن و كەشی سیاسیی ئێران بە دژی ڕۆژئاوا و بە تایبەت ئەمریكا بوو، مەسەلەی بارمتەگیریی 66 دیپڵۆماتی ئەمریكایی هاتەگۆڕێ. لەم ڕووداوەدا ئەمجارەش تەنیا حیزبی دێموكرات بە ڕێبەرایەتیی قاسملوو بوو كە بەپێچەوانەی هەموو ڕەوتە سیاسییەكان بە ڕوونی ئەم كارەی بە پێشێل كرانی یاسا نێونەتەوەییەكان زانی و ئیدانەی كرد. لەڕاستیدا بڕیاردان لە وەها هەلومەرجێكدا زۆر دژوار و زەحمەت بوو، بەڵام حیزب لەژێر ڕێبەرایەتی قاسملوودا بەم هەڵوێستە لێبڕاو و جیهانگرە، سیمایەكی ئاشتیخوازانە و جیهان پەسندی لە بزووتنەوەی مرۆڤدۆستانەی نەتەوەیەك نیشان دا كە چەندین سەدە بوو بۆ وەدەسهێنانی ئازادی خەباتی دەكرد و لاپەڕەیەكی زێڕینی لە مێژووی سیاسیی كوردستاندا بۆ هەمیشە تۆمار كرد. هەڵوێستێك كە نە تەنیا بۆ حیزبی دێموكرات، بەڵكوو بۆ بزووتنەوەی سەرانسەریی كوردستان، بە سەركەوتن و دەسكەوتێكی گەورەی مێژوویی دەهاتە ئەژمار كە هەنووكەش جێگەی شانازیی نەتەوەی كوردە.
قاسملوو، ڕێبەرێكی جەماوەری
قاسملوو ڕێبەرێكی جەماوەری و مرۆڤدۆست بوو. ئەو هەرگیز بڕوای بە سیاسەتی تێدابردنی هاووڵاتیانی ئاسایی نەبوو و هەمیشە پێداگری لە پڕەنسیپی پارێزگاریی لە خەڵكی سڤیل دەكرد. لەسەر ئەم بنەمایە دەبینین كاتێك كە حیزبی دێموكرات لەوپەڕی دەسەڵاتدا بوو و زیاتر لە 12000 پێشمەرگەی بە ڕەسمی هەبوو و توێژە جۆراوجۆرەكانی خەڵكی كوردستانی ئێران لە ماكۆوە تا كرماشانی لەگەڵ بوون و زۆربەی گوند و شارەكانی كوردستان لەژێر كۆنترۆڵ و دەسەڵاتی پێشمەرگەدا بوون، دوای بۆمباران كردنی شارە ئازادكراوەكان لە بارودۆخێكدا كە كۆنترۆڵی زۆر شاری ستراتیژیكی وەك مەهاباد، سەردەشت و ... لەدەست پێشمەرگەدا بوو، قاسملوو فەرمانی پاشەكشەی لە شارەكان دا، چونكە دەیزانی رێژیمی تازە بەدەسەڵات گەیشتوو لە سەركوتی خەڵكی كوردستاندا خۆ لە هیچ كردەوەیەك نابوێرێ، هەر بۆیە بەم هەنگاوەی نەیهێشت رێژیم بەم بیانوویە خەڵكی ئاسایی سەركوت بكا. هەرچەند كە ئەو بە باشی دەیزانی ئەم پاشەكشێیە لایەنی نەرێنی بۆ حیزب بەدواوە دەبێ، بەڵام ئەو حیزبی دێموكراتی بە ئامرازێك بۆ خزمەت كردنی نەتەوەی كورد دەزانی و هەرگیز نەتەوەی فیدای حیزب نەكرد.
قاسملوو، دێموكرات و ئاشتیخواز
دوای شۆڕشی 57 و لە ڕەوتی خەباتی حیزبەكانی دیكەی دژبەری كۆماری ئیسلامی، كوردستان كە لەژێر ڕێبەرایەتیی حیزبی دێموكرات بە رێبه‌ریی قاسملوودا بوو، ببوو بە پەناگایەكی هێمن بۆ سەرلەنوێ ڕێكخستنەوەی ئەم هێزانە. لەم نێوەدا دەتوانرێ ئاماژە بە بڵاوكردنەوەی بەخۆڕایی بەرنامە ڕادیۆییەكانی حیزبی "كارگر" لە ڕادیۆی حیزب بكرێ كە ته‌نانه‌ت زۆر جار ڕەخنەی لە سیاسەتەكانی حیزبیش دەگرت. ئەمە نیشانەی پابەندبوونی حیزب و ڕێبەرەكەی بە یەكێك لە بنەما ئەخلاقییە گرنگەكانی حیزب بوو كە ئەویش هاوكاریی لەگەڵ هێزە پێشكەوتنخوازەكانی دژبەری ڕێژیم بوو.
دوكتۆر قاسملوو لەو دەگمەن ڕێبەرانەی بزووتنەوەی ئازادیخوازیی كوردستان بوو كە لە سەردەمێكدا كە گوتاری شەڕی چەكدارانە و توندوتیژیی شۆڕشگێڕی زاڵ بوو، قسەی لەسەر پێویستیی چارەسەری ئاشتییانەی مەسەلەی كورد لە كوردستان دەكرد، ئەو لە كتێبی "كوردستان و كورد" كە لە ساڵی 1964 نووسیبووی، چارەسەركردنی كێشەی كوردی بە پەرەسەندنی ڕەوتی دێموكراتیزاسیۆن لە گشت ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا گرێ دابوو و بۆ گەشەسەندنی كۆمەڵایەتی، سیاسی و ئابووریی ناوچەكە پێشنیاری دامەزراندنی كۆنفدراسیۆنی ڕۆژهەڵاتی ناڤینی دەدا كە تێیدا فیدراسیۆنی كوردستان یەكێك لە بەشەكانی بێ. بە دەسپێكردنی شەڕی كۆماری ئیسلامی بە دژی خەڵكی كوردستان، قاسملوو و حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران هەمیشە لەپێناو سیاسەتی دیالۆگ و پێویستیی وتووێژ بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد لە ئێران هەوڵیان داوە. بێجگە لەمە قاسملوو لایەنگرێكی چالاكی گەشەسەندنی هاوپێوەندیی و ئاشتیی كۆمەڵایەتی لە کوردستان و ئێران بووە و هەوڵی دەدا كە هێزە كۆمەڵایەتییەكان لە دەوری لانیكەی گرێبەستێكی كۆمەڵایەتی بۆ گەشەی دێموكراسی و لێك تێگەیشتنی كۆمەڵایەتی كۆ ببنەوە.
قاسملوو، بەرهەڵستكاری تاك پەرستی و داكۆكیكاری ڕێیەریی بەكۆمەڵ
یەكێكی دیكە لە تایبەتمەندییە بەرچاوەكانی كەسایەتی قاسملوو كە لەنێو ڕێبەرانی جیهاندا زۆر دەگمەنە، دژایەتیی توندی قاسملوو لەگەڵ تاك پەرستی بوو.
قاسملوو لە هەمان كاتدا كە خاوەنی هەموو تواناییەكانی ڕێبەرێكی نەتەوەیی و سیاسی بوو و لە سەردەمی سكرتێربوونی ناوبراو، كەسایەتی ئەو بە باشی لەلایەن هەموو ڕێبەرانی حیزبە كوردستانی و ئێرانییەكان دەبینرا و لەبەرچاو دەگیرا، هەرگیز هەوڵی بۆ تاك تەوەریی نەدا و خۆی تەنیا بە پێشمەرگەیەكی سادە دەزانی و بە توندی دژایەتیی تاك‌پەرستی لە حیزبدا دەكرد.
لە جەریانی میتینگی مەهاباد لە سەرەتای شۆڕشی ئێراندا، كاتێك قاسملوو خەریكی وتاردانە و حەشیمەتێكی دەیان هەزار كەسی دروشمی بژی قاسملوو دەڵێنەوە، قاسملوو لەو كاتەدا پێش بەم كارە دەگرێ و داوا لە خەڵك دەكا ئەم دروشمە نەڵێنەوە.
هەروەها ئەو چەندین جار لە ناوچە جۆراوجۆرەكانی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان بە بینینی وێنەكانی خۆی كە خەڵك لە دار و دیواریان دابوون، داوای لە پێشمەرگەكان دەكرد وێنەكان لێ‌بكەنەوە و پێشی بەم جۆرە كارانە دەگرت. چونكە ئەو بە باشی دەیزانی كە زۆربەی ڕاپەڕێنە نەتەوەییەكانی كورد بەهۆی پازانخوازیی و هەبوونی تەنیا كەسێك وەك ڕۆڵگێڕی سەرەكی، تووشی تێكشكان ببوون و دوای لەنێوچوونی ڕێبەری ئەو بزووتنەوانە، تەواوی بزووتنەوەكەش تووشی هەڵوەرین و لەنێوچوون بووە. هەربۆیە قاسملوو بەم كارە بێجگە لە پێشگرتن لە ئۆستوورەسازیی هەڵە، خەڵك و پێشمەرگەكانی حیزبی خۆی فێر دەكرد هەمیشە كەڵك لە ڕێبەریی بەكۆمەڵ وەربگرن و بەم شێوازە تاك پەرستی لە حیزبی خۆیدا بن بڕ كرد.
قاسملوو، رێبەرێكی كوردستانی
كریس كۆچێرا سەبارەت بە كەسایەتی عەبدولڕەحمانی قاسملوو دەنووسێ:" قاسملوو هەرگیز خۆی تەنیا تایبەت بە كوردستانی ئێران نەدەزانی و هەركات قسەی لەگەڵ ئورووپاییەكان دەكرد، باسی هەموو كورد، واتە 25 میلیۆن كوردی دەكرد."
لەوانەیە بتوانرێ لە گۆشەنیگای جۆراوجۆرەوە لە كەسایەتی كوردستانیی عەبدولڕەحمانی قاسملوو بڕوانرێ و باسی بكرێ. جاناتان ڕاندێل سەبارەت بە قاسملوو دەنووسێ:" لە یەكێك لە سەفەرەكانی قاسملوو بۆ ئورووپا ئەو لیستێكی پێ نیشان دام! كاتێك لە قاسملووم پرسی ئەم لیستە چیە و بۆ چیتە؟ گوتی: ئەم لیستە هی ئەو شار و گوندانەیە كە پڕۆسەی ئەنفالی ڕێژیمی بەعسیان تێدا بەڕێوە دەچێ و ئەم لیستەم بۆ وڵاتانی ئورووپایی ئامادە كردووە."
بێ‌شك بە سەرنجدان بە پرۆسەی سیاسیی ئەم ساڵانەی دوایی كوردستانی عێراق، ئەم بابەتە بۆ هەمووان ئاشكرا بووە كە قاسملوو ڕۆلی سەرەكی لە ڕووداوە سیاسییەكانی هەموو بەشەكانی كوردستان هەبووە. ئەو بە هۆی لێهاتوویی لە دیپڵۆماسی، گەورەترین كەسایەتی سیاسیی كوردستان بوو كە سەرنجی هەموو جیهانی بۆ لای مەسەلەی كورد و خەباتی ڕزگاریخوازیی ئەم نەتەوەیە ڕاكێشابوو. زۆربەی دیپڵۆماتەكانی ئێستای ڕۆژئاوا كە وەك نوێنەری وڵاتەكانیان لە كوردستانی ئێراقن، باسی ئەوەیان كردووە كە لەڕێگەی شەهید قاسملوو ئاگاداری مەسەلەی كورد بوون. بۆ نموونە لە ڕێوڕەسمی كردنەوەی كۆنسولگەریی فەڕانسە لە شاری هەولێر پایتەختی هەرێمی كوردستان، بێرنارد كۆشنێر وەزیری دەرەوەی پێشووی فەڕانسە، وتارەكەی بەم شێوەیە دەسپ پێ‌كرد:" بە یادی عەبدولڕەحمانی قاسملوو كە كورد و كوردستانی بە من ناساند!"
هەروەها فردریك تیسۆ سەركونسولی پێشووی فەڕەنسا لە هەرێمی كوردستان لە چاوپێكەوتن لەگەڵ كوردستان تیڤی دەڵێ:" زۆربەی ئوروپایی و سیاسەتمەدارە ئوروپاییەكان لە ڕێگەی ناسینی قاسملووەوە سەرنجیان داوەتە مەسەلەی كورد".
قاسملوو ڕێبەرێكی كوردستانی بوو. ئەو هەمیشە پێداگریی لەسەر دوو پڕەنسیپی سەرەكی دەكرد كە بریتین لە:
1ـ دەستێوەرنەدانی حیزبەكانی بەشەكانی كوردستان لە كاروباری نێوخۆیی یەكتر.
2ـ یەكگرتوویی و هاوكاری هەموو حیزبە كوردستانییەكان بۆ بەربەرەكانی لەگەڵ وڵاتانی داگیركەری كوردستان.
دەستێوەرنەدانی حیزبەكانی بەشە جۆراوجۆرەكانی كوردستان، بەم واتایەیە كە قاسملوو بڕوای وابوو كوردی هەركام لەو وڵاتانەی كوردستانیان بەسەردا دابەش كراوە، باشتر دەتوانن بۆ ئەو بەشە بڕیار بدەن و هەروەها دوکتور قاسملوو بە باشی دەیزانی كە بەبێ یەكگرتوویی، كوردەكان هیچ كات ناتوانن سەربكەون. ئەو بە سەرنجدان بەوە كە مێژووی كوردستانی بەباشی دەزانی، ئاگاداری خاڵی لاوازی كوردان واتە نەبوونی یەكگرتوویی بوو و توانی لە سەردەمی ڕێبەرایەتی خۆیدا لاپەڕەیەكی زێڕین لە یەكگرتوویی كوردەكان تۆمار بكا. دەزانین كە لە سەردەمی ڕێبەرایەتیی ئەودا چۆن پێشمەرگەكانی دوو حیزبی یەكیه‌تیی نیشتمانی كوردستانی ئعراق و حیزبی سۆسیالیستی كوردستانی توركیە، شانبەشانی پێشمەرگەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران لە بەرەكانی شەڕ بە دژی كۆماری ئیسلامی شەڕیان دەكرد و تەنانەت لەم ڕێگەیشەدا ژمارەیەكی بەرچاو لە پێشمەرگەكانی ئەو دوو حیزبە شەهید بوون.
ئەم تواناییە لەڕادەبەدەری قاسملوو تا ئەمڕۆش لەنێو حیزبە كوردستانییەكانی هیچ یەك لە بەشەكانی كوردستان نابینرێ لەحاڵێكدا قاسملوو 30 ساڵ لەمەوبەر بە ئاسانی ئەم یەكگرتووییە پیرۆزەی نێوان ڕۆڵەكانی كوردی پێك هێنابوو.
قاسملوو لە هەمان كاتدا كە یارمەتی حیزبەكانی بەشەكانی دیكەی كوردستانی دەكرد، هەر لەو كاتیشدا كەڵكی لە پێگە و كەسایەتی خۆی بۆ چارەسەری كێشەی كورد وەردەگرت. بۆ نموونە هەوڵی دەدا مەسەلەی كورد لە ئێراق لە ڕێگەی ئاشتیخوازانەوە چارەسەر بكا و لەم پێوەندییەدا دەتوانرێ ئاماژە بە بە چاوپێكەوتنەكانی هەیئەتی یەكیه‌تیی نیشتمانی بە ڕێبەرایەتی جەلال تاڵەبانی لەگەڵ حكوومەتی بەعسی عێراق بە ناوبژیوانی دوکتور قاسملوو بكرێ.
زۆركەس ڕەخنە لە پێوەندیی حیزبی دێموكرات و خودی دوکتور قاسملوو لەگەڵ حكوومەتی پێشووی عێراق دەگرن، بەڵام بەڵگە و نیشانەكان هەموویان دەرخەری كەسایەتی تەواو سەربەخۆ و بێ‌هاوتای دوكتۆر قاسملوو لە بڕیاردانەكانی لەم پێوەندییەدان.
لەكاتێكدا كە حیزبی بەعسی عێراق شاری هەڵەبجەی بۆمبارانی شیمیایی كرد، حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بە ڕێبەرایەتیی قاسملوو كە ئەوكات لە ناوچە سنوورییەكان جێگیر بوون و خەریكی بەربەرەكانی و خەبات بە دژی كۆماری ئیسلامی بوون، بە توندی ئەم كردەوەیەی دەوڵەتی عێراق و حیزبی بەعسی ئیدانە كرد. كارێك كە لەوانەیە كەمتر حیزب و ڕێكخراوێك لەو سەردەمدا غیرەتی ئەنجامدانیان هەبوو.
مەحموود عوسمان سیاسەتمەداری باشووری كوردستان و ئەندامی پەرلەمانی عێراق دوای ڕووخانی ڕێژیمی بەعسی عێراق لە ساڵی 2003 دوای ئاشكرابوونی بەڵگەنامەكانی دەزگای زانیاری عێراق دەڵێ:" زۆركەس وایان دەزانی ئەگەر ڕۆژێك بەڵگەنامەكانی دەزگای زانیاری عێراق ئاشكرا بن، بەڵگەكانی هاوكاری حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران و بەعس دەبیننەوە! بەڵام ئێستا دەوڵەتی ئێراق نەماوەو هەموو ئەم ئاشكرا بوون، بەڵام شتێك كە لە حیزبی دێموكرات بەدەست كەوتووە، نیشاندەری نەبوونی هاوكاری لەگەڵ بەعسە و تەنانەت لە زۆر بابەتدا حیزبی دێموكرات بەرژەوەندییەكانی خۆی فیدای بەرژەوەندیی كوردەكانی عێراق كردووە و ئەمە شانازییەكی گەورە بۆ هەموو كورد و حیزبی دێموكرات".
بە لەبەرچاوگرتنی ئەم خاڵانە، كەسایەتیی كوردستانیی و نەتەوەیی دوکتور قاسملوو و ڕۆڵی دیاریكەر و چارەنووسسازی ئەو بۆ هەمووان دەردەكەوێ و بەم هۆیەوە دەتوانرێ نەك وەك ڕێبەری حیزبێك و بەشێكی كوردستان، بەڵكوو وەك ڕێبەرێكی كوردستانی باسی بكرێ.
دەبێ یەكێك لە تاڵترین كۆمێدییەكانی مێژوو بێ كە بكوژانی یەكێك لە بەئەخلاقترین ڕێبەرانی ئازادیخوازیی نەتەوەیەك لەبەر بێ‌ئەخلاقییەكانی حیزبی دەسەڵاتداری ئەوكاتی وڵاتێك بەبێ دادگایی كردن و هیچ چەشنە كێشەیەك بۆ وڵاتەكەیان بگەڕێنەوە. لەم پێوەندییەدا وا باشترە ئاماژە بە قسەی خاتوو نەسرینی قاسملوو بكرێکه ده‌ڵێ:" بەرپرسانی ئۆتریشی تەنیا بەئەدەب بوون و تەواو..."
لە بیست و پێنجەمین ساڵڕۆژی تیرۆری كەسێك كە هەمیشە و لە هەر بارودۆخێكدا پابەندی بنەما ئەخلاقییەكان لە خەبات بە دژی دیكتاتۆری ئاخوندی بوو، ڕێز لە یادی بگرین‌و ئەم جینایەتە دژە مرۆییە مەحكووم بكەین. بە ئاواتی ڕۆژێك كە بكوژانی ئەم ڕێبەرە لە دادگا خەڵكییەكاندا دادگایی بكرێن و بە سزای كردەوكانیان بگەیەندرێن.
|
۱۳۹۳ تیر ۲۳, دوشنبه
قاسملوو، ڕێبەرێكی كوردستانیی‌و ئەخلاق تەوەر لە سیاسەت‌دا
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر